اسپلیتر فیبر نوری یک نوع تجهیز غیرفعال (Passive) نوری است که سیگنال فیبر نوری را به چندین خروجی سیگنال نوری تقسیم می‌کند. این دستگاه می‌تواند یک پرتو نور ورودی را به دو یا چند پرتو نور تقسیم کند و شامل یک یا دو ورودی و چندین خروجی است. در این مقاله سعی داریم به انواع اسپلیترهای فیبر نوری بپردازیم تا درک بهتری ازآن‌ها داشته باشید و بتوانید اسپلیتر مناسب با نیازهای خود را تهیه کنید.
قبل از آنکه به انواع اسپلیترهای فیبر نوری بپردازیم بهتر است بدانید در حالت کلی دو نوع اسپلیتر فیبر نوری وجود دارد، اسپلیترهای PLC و FBT. اسپلیتر فیبر نوری PLC از سه جزء اصلی Wafer ،Cheap ،Fiver array تشکیل شده است و با تکنولوژی خاصی آنها را در کنار یکدیگر قرار می‌دهند و دارای ویژگی‌هایی چون انواع طول موج‌ها (1260nm تا 1650nm)، نسبت تقسیم کننده‌های یکسان برای تمامی شاخه‌ها، پیکربندی فشرده، اندازه کوچک، اشغال فضای کمتر می‌باشد. در مقابل اسپلیترهای فیبر نوری FBT بر پایه‌ی فناوری Traditional طراحی شده‌اند که بسیار مقرون به صرفه هستند و به‌راحتی می‌توان آنها را سفارشی نمود. اسپلیترهای FBT معایب زیادی هم دارند که کاربران و تکنسین‌ها اغلب ترجیح می‌دهند از اسپلیترهای نوری PLC استفاده کنند. برای اطلاعات بیشتر و مقایسه این دو اسپلیتر می‌توانید به مقاله تفاوت اسپلیتر فیبر نوری FBT و PLC مراجعه کنید.
اسپلیتر فیبر نوری قلمی از چندین تار فیبر نوری تشکیل شده که این تارها از همان سه جزء اصلی (Wafer ،Cheap ،Fiver array) که در بالا اشاره شد ساخته شده‌اند. در انتهای این فیبرهای نوری یک کانکتور با پالیش‌های متفاوت (APC, UPC) وجود دارد تا به‌راحتی بتوان آن را به تجهیزات متصل نمود. این اسپلیترها به دلیل ابعادی که دارند به آسانی در باکس‌های فیبر نوری قرار می‌گیرند تا فضای اشغال شده به حداقل برسد و همزمان هزینه‌های نصب هم کاهش یابد. کاربرد این اسپلیترها برای FTTH، PON، LAN، CATV، تجهیزات آزمایشی و موارد دیگر استفاده می‌شوند. اسپلیترهای فیبر نوری قلمی باتوجه به تعداد ورودی و خروجی‌هایی که دارند در انواع مختلف و برای شبکه‌های متفاوت طراحی و تولید شده‌اند. به عنوان مثال اسپلیتر قلمی 1:2، 1:4، 2:1، 2:4، 2:8 و ... .
"اسپلیتر Blockless به طراحی فشرده و بدون قاب (bare fiber) شهرت دارند و بیشتر برای مکان‌هایی که نیاز به فضای کمتر یا نصب ساده‌تری دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند."
اسپلیترهای کاستی (اسپلیترهای فیبر نوری ABS) دارای یک قاب پلاستیکی هستند که حفاظت مناسبی برای تارهای نوری داخلی و کابل‌های فیبر نوری فراهم می‌کنند و به دلیل طراحی خاصشان، می‌توانند در محیط‌های مختلف با شرایط متنوع استفاده شوند. این قاب پلاستیکی به‌طور خاص برای جلوگیری از آسیب‌های فیزیکی و حفاظت در برابر گرد و غبار و رطوبت طراحی شده‌اند. ظرفیت تقسیم اسپلیترهای فیبر نوری کاستی متفاوت است و می‌توانند به تعداد خروجی‌های مختلف تقسیم شوند. اسپلیتر ABS یا کاستی ساده و جمع و جور هستند و می‌توانند در محیط‌های مختلف برای شبکه‌های PON، FTTH، FTTX و GOPN نصب شوند.
یکی از ویژگی‌های مهم اسپلیترهای کاستی، قابلیت مدیریت و سازماندهی کابل‌های فیبر نوری است. با استفاده از این اسپلیترها، می‌توان به‌راحتی و با نظم بیشتری فیبرهای نوری را در شبکه‌های پیچیده مدیریت کرد و همچنین به تسهیل در فرآیند نصب و نگهداری کمک نمود.
اسپلیتر باکس فیبر نوری (LGX BOX) برخلاف اسپلیترهای دیگر مجهز به یک جعبه فلزی محکم و مقاوم است که علاوه بر حفاظت از تجهیزات داخلی، به تسهیل در نصب و نگهداری آنها کمک می‌کند. این اسپلیتر می‌تواند به‌صورت مستقل استفاده شود و یا به‌راحتی در یک پچ پنل فیبر نوری استاندارد یا شاسی فیبر نوری قرار بگیرد. اسپلیتر LGX BOX یک روش نصب و راه‌اندازی آسان (plug-and-play) را برای ادغام در شبکه فراهم می‌کند که ریسک را در حین نصب حذف می‌کند. اسپلیتر باکس‌ها علاوه بر حفاظت از تجهیزات داخلی، به تسهیل در نصب و نگهداری آنها کمک می‌کند. این جعبه فلزی طراحی شده است تا به راحتی در محیط‌های مختلف، از جمله محیط‌های صنعتی و خارج از ساختمان، مورد استفاده قرار گیرد و اغلب در داخل ODCها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همانطور که از نام اسپلیتر رک مونت مشخص است این اسپلیترها برای داخل رک و ابعاد آن طراحی و تولید شده‌اند. این اسپلیترها در دو اندازه 1U و 2U تولید شده‌اند که اسپلیترهای 1U بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. اسپلیتر رک‌مونت 1U با استاندارد واحد رک 19 اینچ طراحی شده و اسپلیتر رک-مونت در رک نصب می‌شود که عملکرد نوری عالی و نصب راحتی را ارائه می‌دهد. اسپلیتر رک مونت به طور گسترده در EPON، GPON، FTTX، FTTH و سایر موارد استفاده می‌شود و راه‌حلی ایده‌آل برای محیط‌هایی با کابل‌کشی پر تراکم را فراهم می‌کند.
باتوجه به تنوع اسپلیترهای فیبر نوری (اسپلیترهای قلمی، کاستی، باکس و رک مونت) هر کدام می‌توانند مناسب برای شبکه‌های فیبر نوری با ویژگی‌ها و نیازهای خاصی باشند. به‌طور کلی، با انتخاب مناسب هر یک از این اسپلیترها، می‌توان عملکرد و کارایی شبکه‌های فیبر نوری را بهبود بخشید و همچنین به کاهش هزینه‌ها و پیچیدگی‌های نصب کمک کرد. به همین علت، درک کامل از انواع اسپلیترهای فیبر نوری، ویژگی‌های هر یک و در نظر داشتن نیازهای خاص هر پروژه و محیط کاری می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر در انتخاب اسپلیتر برای تکنسین‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کند، ضروری باشد.
