اسپلیتر فیبر نوری یک نوع تجهیز غیرفعال (Passive) نوری است که سیگنال فیبر نوری را به چندین خروجی سیگنال نوری تقسیم می‌کند. این دستگاه می‌تواند یک پرتو نور ورودی را به دو یا چند پرتو نور تقسیم کند و شامل یک یا دو ورودی و چندین خروجی است. در این مقاله سعی داریم به انواع اسپلیترهای فیبر نوری بپردازیم تا درک بهتری ازآن‌ها داشته باشید و بتوانید اسپلیتر مناسب با نیازهای خود را تهیه کنید.
قبل از آنکه به انواع اسپلیترهای فیبر نوری بپردازیم بهتر است بدانید در حالت کلی دو نوع اسپلیتر فیبر نوری وجود دارد، اسپلیترهای PLC و FBT. اسپلیتر فیبر نوری PLC از سه جزء اصلی Wafer ،Cheap ،Fiver array تشکیل شده است و با تکنولوژی خاصی آنها را در کنار یکدیگر قرار می‌دهند و دارای ویژگی‌هایی چون انواع طول موج‌ها (1260nm تا 1650nm)، نسبت تقسیم کننده‌های یکسان برای تمامی شاخه‌ها، پیکربندی فشرده، اندازه کوچک، اشغال فضای کمتر می‌باشد. در مقابل اسپلیترهای فیبر نوری FBT بر پایه‌ی فناوری Traditional طراحی شده‌اند که بسیار مقرون به صرفه هستند و به‌راحتی می‌توان آنها را سفارشی نمود. اسپلیترهای FBT معایب زیادی هم دارند که کاربران و تکنسین‌ها اغلب ترجیح می‌دهند از اسپلیترهای نوری PLC استفاده کنند. برای اطلاعات بیشتر و مقایسه این دو اسپلیتر می‌توانید به مقاله تفاوت اسپلیتر فیبر نوری FBT و PLC مراجعه کنید.
اسپلیتر فیبر نوری قلمی از چندین تار فیبر نوری تشکیل شده که این تارها از همان سه جزء اصلی (Wafer ،Cheap ،Fiver array) که در بالا اشاره شد ساخته شده‌اند. در انتهای این فیبرهای نوری یک کانکتور با پالیش‌های متفاوت (APC, UPC) وجود دارد تا به‌راحتی بتوان آن را به تجهیزات متصل نمود. این اسپلیترها به دلیل ابعادی که دارند به آسانی در باکس‌های فیبر نوری قرار می‌گیرند تا فضای اشغال شده به حداقل برسد و همزمان هزینه‌های نصب هم کاهش یابد. کاربرد این اسپلیترها برای FTTH، PON، LAN، CATV، تجهیزات آزمایشی و موارد دیگر استفاده می‌شوند. اسپلیترهای فیبر نوری قلمی باتوجه به تعداد ورودی و خروجی‌هایی که دارند در انواع مختلف و برای شبکه‌های متفاوت طراحی و تولید شده‌اند. به عنوان مثال اسپلیتر قلمی 1:2، 1:4، 2:1، 2:4، 2:8 و ... .
"اسپلیتر Blockless به طراحی فشرده و بدون قاب (bare fiber) شهرت دارند و بیشتر برای مکان‌هایی که نیاز به فضای کمتر یا نصب ساده‌تری دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند."
اسپلیترهای کاستی (اسپلیترهای فیبر نوری ABS) دارای یک قاب پلاستیکی هستند که حفاظت مناسبی برای تارهای نوری داخلی و کابل‌های فیبر نوری فراهم می‌کنند و به دلیل طراحی خاصشان، می‌توانند در محیط‌های مختلف با شرایط متنوع استفاده شوند. این قاب پلاستیکی به‌طور خاص برای جلوگیری از آسیب‌های فیزیکی و حفاظت در برابر گرد و غبار و رطوبت طراحی شده‌اند. ظرفیت تقسیم اسپلیترهای فیبر نوری کاستی متفاوت است و می‌توانند به تعداد خروجی‌های مختلف تقسیم شوند. اسپلیتر ABS یا کاستی ساده و جمع و جور هستند و می‌توانند در محیط‌های مختلف برای شبکه‌های PON، FTTH، FTTX و GOPN نصب شوند.
یکی از ویژگی‌های مهم اسپلیترهای کاستی، قابلیت مدیریت و سازماندهی کابل‌های فیبر نوری است. با استفاده از این اسپلیترها، می‌توان به‌راحتی و با نظم بیشتری فیبرهای نوری را در شبکه‌های پیچیده مدیریت کرد و همچنین به تسهیل در فرآیند نصب و نگهداری کمک نمود.
اسپلیتر باکس فیبر نوری (LGX BOX) برخلاف اسپلیترهای دیگر مجهز به یک جعبه فلزی محکم و مقاوم است که علاوه بر حفاظت از تجهیزات داخلی، به تسهیل در نصب و نگهداری آنها کمک می‌کند. این اسپلیتر می‌تواند به‌صورت مستقل استفاده شود و یا به‌راحتی در یک پچ پنل فیبر نوری استاندارد یا شاسی فیبر نوری قرار بگیرد. اسپلیتر LGX BOX یک روش نصب و راه‌اندازی آسان (plug-and-play) را برای ادغام در شبکه فراهم می‌کند که ریسک را در حین نصب حذف می‌کند. اسپلیتر باکس‌ها علاوه بر حفاظت از تجهیزات داخلی، به تسهیل در نصب و نگهداری آنها کمک می‌کند. این جعبه فلزی طراحی شده است تا به راحتی در محیط‌های مختلف، از جمله محیط‌های صنعتی و خارج از ساختمان، مورد استفاده قرار گیرد و اغلب در داخل ODCها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همانطور که از نام اسپلیتر رک مونت مشخص است این اسپلیترها برای داخل رک و ابعاد آن طراحی و تولید شده‌اند. این اسپلیترها در دو اندازه 1U و 2U تولید شده‌اند که اسپلیترهای 1U بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. اسپلیتر رک‌مونت 1U با استاندارد واحد رک 19 اینچ طراحی شده و اسپلیتر رک-مونت در رک نصب می‌شود که عملکرد نوری عالی و نصب راحتی را ارائه می‌دهد. اسپلیتر رک مونت به طور گسترده در EPON، GPON، FTTX، FTTH و سایر موارد استفاده می‌شود و راه‌حلی ایده‌آل برای محیط‌هایی با کابل‌کشی پر تراکم را فراهم می‌کند.
باتوجه به تنوع اسپلیترهای فیبر نوری (اسپلیترهای قلمی، کاستی، باکس و رک مونت) هر کدام می‌توانند مناسب برای شبکه‌های فیبر نوری با ویژگی‌ها و نیازهای خاصی باشند. به‌طور کلی، با انتخاب مناسب هر یک از این اسپلیترها، می‌توان عملکرد و کارایی شبکه‌های فیبر نوری را بهبود بخشید و همچنین به کاهش هزینه‌ها و پیچیدگی‌های نصب کمک کرد. به همین علت، درک کامل از انواع اسپلیترهای فیبر نوری، ویژگی‌های هر یک و در نظر داشتن نیازهای خاص هر پروژه و محیط کاری می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر در انتخاب اسپلیتر برای تکنسین‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کند، ضروری باشد.
در فناوری فیبر نوری، OS2 به فیبر نوری سینگل مود (SMF) اشاره دارد که به طور خاص برای انتقال یک پرتو نور طراحی شده است. کابل OS2 افت سیگنال کم و پهنای باند بالایی را ارائه می‌دهد. به همین علت برای انتقال اطلاعات در مسافت‌های طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فیبر نوری سینگل مود و فیبر نوری مالتی مود دو نوع مختلف از فیبرهای نوری هستند. فیبر نوری SMF دارای هسته‌ای کوچک (۸ تا ۹ میکرون) و پهنای باند بالا است که قادر به انتقال یک حالت از نور می‌باشد. فیبر MMF (مالتی مود) دارای هسته‌ای بزرگتر (۵۰ تا ۶۲.۵ میکرون) و پهنای باند کمتر است که قادر به انتقال چندین حالت نور می‌باشد و برخلاف فیبر نوری سینگل مود برای انتقال در فواصل کوتاه مناسب هستند.
Polarity فیبر نوری OS2 ترتیب و جهت قرارگیری رشته‌های فیبر نوری در ارتباط را مشخص می کند. Polarity (قطبیت) مشخص می‌کند که سیگنال‌های نوری از فرستنده به گیرنده به درستی منتقل شوند. استاندارد TIA در فیبر نوری OS2 دو نوع کابل فیبر نوری Duplex را معرفی می‌کند، قطبیت معمولاً از نوع A-B یا A-A است، که بسته به نوع پچ کورد و کاربرد آن، ممکن است متفاوت باشد. تنظیم درست قطبیت برای اطمینان از عملکرد صحیح ارتباطات فیبر نوری ضروری است. نوع A-A که در شکل ۱ نشان داده شده و نوع A-B که در شکل ۲ نمایش داده شده است. استفاده از فیبرهای نوع A-A رایج نیستند و تنها در صورت لزوم و به عنوان بخشی از روش قطبیت، مطابق با استاندارد ANSI/TIA-568-C.0 به کار گرفته می‌شوند.
به طور پیش‌فرض، فیبر نوری OS2 دارای تضعیف (Attenuation) داخلی نیستند. با این حال، اگر نیاز به Attenuation باشد، می‌توانید تضعیف‌کننده‌های فیبر نوری را به‌طور جداگانه خریداری کنید.
علی‌رغم اینکه کابل‌های OS2 ماهیت تضعیف ندارند اما عواملی مانند فیوژن، اتصالات و قدرت سیگنال می‌تواند افت‌هایی را در ارتباطات ایجاد کند؛ لذا برای کاهش افت فیبر نوری OS2 می‌توانید به موارد زیر توجه کنید.
انتخاب فیبر با کیفیت بالا و نگهداری منظم: با انتخاب فیبرهایی که Attenuation کمتری دارد شروع کنید و به‌طور منظم اتصالات، جوش‌ها و دیگر اجزای نوری را بازبینی و با استفاده از کلینرهای فیبر نوری تمیز کنید تا از آسیب‌های ناشی از گرد و غبار و آلاینده‌ها جلوگیری نمایید.
تقویت سیگنال: از تقویت‌کننده‌های نوری مانند تقویت‌کننده‌های فیبر لیتیوم-دپ شده (EDFA) در طول مسیر فیبر استفاده کنید. این تقویت‌کننده‌ها سیگنال‌های نوری را به‌طور انتخابی تقویت می‌کنند بدون اینکه نویز اضافی وارد نمایند، بدین ترتیب افت سیگنال در فواصل طولانی را جبران می‌کنند.
اطمینان از فیوژن و اتصالات دقیق: فیوژن و اتصالات با کیفیت بالا را بررسی کنید تا افت سیگنال در نقاط اتصال به حداقل برسد. همچنین، با کاهش خمیدگی‌های فیبر به هر شکل ممکن، می‌توانید افت سیگنال نوری را کاهش دهید.
نتایج در جدول زیر نشان داده شده است، همانطور که مشاهده می‌کنید نمی‌توان آنها را با یکدیگر ترکیب کرد. باید فیبر سینگل مود و ماژول فیبر نوری سینگل مود را به‌طور مناسب انتخاب و با یکدیگر مطابقت دهید.
فیبر نوری OS2 با ماژول‌های مختلفی سازگار است و امکان انتقال با نرخ‌های (Transmission) متفاوت و ارتباطات بلندمدت را فراهم می‌کند. حداکثر فواصل انتقال اطلاعات به ماژول خاصی که استفاده می‌شود بستگی دارد، همانطور که در جدول نشان داده شده است.
